Ik kan er wat van… gesprekken laten uitlopen. Trajecten met gezinnen langer laten duren dan achteraf nodig. En ik ken zo nog wat collega’s om me heen. Lang doorgaan. Alles zélf doen. Verantwoordelijkheden naar je toetrekken. Je eigen gespreksagenda voorop stellen. Vissen geven aan gezinnen in plaats van hengels… Op het moment zelf lijkt doorgaan met helpen minder slecht dan stoppen, maar de nadelen op de lange termijn kennen een enorme spin-off.
Moeite met je tijd bewaken weerspiegelt vermijdingsgedrag van jezelf en het gezin tegenover je. Feitelijk gaat moeite met afscheid nemen over moeite met aanvaarden dat overal een einde aan komt: gesprekken, hulpverleningstrajecten, en ja, ook het leven. Bekende groepstherapeut Yalom inspireert mensen, en ook mij, om hun tijd goed te gebruiken. Over welke tijdseenheid het ook gaat: een gesprek, een traject, de tijd dat de kinderen klein zijn of het hele leven van een jong kind of een ouder. Was het waardevol? Kun je tevreden terugkijken? En, confronterend: wat wil je op je grafsteen gezet? Hoe is het leven voor jou waardevol geweest? Maar ook kleiner is het een mooie vraag op de rand van het bed aan je jonge kind: ‘Was het een waardevolle dag vandaag?’ Of een mooie openingsvraag bij een gesprek: ‘Wanneer is dit gesprek een waardevolle tijdsbesteding voor jullie?’
Kom daarom direct to the point: de agenda van het gezin, de olifant in de kamer, het pijnlijke dilemma onder het tapijt of het verborgen conflict in de hulpvraag. Kom met minder rompslomp en bijkletsen tot het bespreken van de keuzes die mensen voor zich uitschuiven. En begin, gek genoeg, het gesprek door te spreken over het einde. Zo stuur je mensen na afloop van ieder gesprek beter naar huis en kun je gemakkelijker afsluiten met de overtuiging dat er waarde zat in het gesprek. Waarde voor het gezin, waarde voor het jonge kind.
Grenzen stellen aan middelen en mogelijkheden, daar gaat het om. Dat maakt direct duidelijk dat niet alles kan. Het heeft meerwaarde om efficiënt en gefocust met onze tijd om te gaan. Doelen stellen, centrale waarden bepalen en regelmatig evalueren horen daarbij. Doelen evalueren lijkt extra inspanning te kosten, maar feitelijk levert het tijd op. Aan het einde van het gesprek even afstemmen om te bekijken of het gelopen pad een goed pad is. Verdwalen kost pas tijd. En na een aantal contacten nagaan wat de leeropbrengst is voor het gezin van de serie ontmoetingen. Wellicht kiezen mensen, eerder dan gedacht, om zich met vertrouwen van je los te maken. Het is tenslotte hun proces in het leven en dat van hun kinderen. Jij bent slechts behulpzaam bij hun pad.
Grenzen trekken begint met regelmatig contact maken: hoe is het met mij en wat betekent dat? Je lijf is daarbij een dankbare bron van informatie. Onrust, ongemak, verveling, irritatie: ons lichaam is een pruttelend en ratelend organisme dat behoeftes prima kan aangeven. Waardeer en erken gevoelens van verveling of slaperigheid. Kennelijk gebeurt er aan de overkant ook niet zoveel. Mogelijk vertonen je gezinnen vermijdingsgedrag, houden ze je aan het lijntje of praten ze de tijd vol. Tijd dus om dat aan de orde te stellen: wordt er nog goed gebruik gemaakt van de gezamenlijke tijd?
Kortom, het is fijn om je op te trekken aan kwaliteiten van mensen met vaardigheden op dit vlak om je heen. Laat je door hen dus niet wegzakken in gevoelens van falen of schaamte. Aanvaard dat alle hulpverleners hun leerpunten houden tot hun pensioen. Het besef dat je zo een goed-genoeg hulpverlener bent, kan je zelfvertrouwen én gezonde zelfkritiek vergroten.
Het afscheid of het stoppen zelf is pijnlijk. Dat is niet te voorkomen. De gevoelens van verdriet en heimwee mogen er zijn. Maar het idee dat overal een einde aan zit, is daarnaast ook een opluchting en stimuleert ons tot creatief gebruik van de beperkte tijd. Laten we daarom houden van het bitterzoete einde en de reflectie die het ons oplevert over de waarde van onze hulp.
Bron : vakbladvroeg