Review ‘De staat van het kind’ door Betsy van der Grift
‘De voorschoolse voorzieningen, kinderopvang en kleuterschool, zullen altijd plaatsen zijn waar het intieme van het gezin in dialoog gaat met de publieke sfeer, politiek en beleid.’ Met die woorden introduceerde prof. dr. Michel Vandenbroeck zijn boek ‘De staat van het kind. Het kind van de staat’. Het indrukwekkende handboek biedt een uitgebreide context voor geïnteresseerden in voorschoolse voorzieningen. De auteur levert een uitgebreid en degelijk theoretisch overzicht en schuwt daarbij een geëngageerde stellingname niet.
Het boek (486 pag.) bestaat uit 12 hoofdstukken, voorzien van een voorwoord, inleiding en nawoord. De hoofdstukken bieden zich aan als keuzeopties, je kunt prima enkele hoofdstukken geïsoleerd lezen of bestuderen. Al lezend krijg je inzicht in een groot aantal aspecten van de voorschoolse voorzieningen in Vlaanderen. Ook voor de niet-Vlaamse lezer of student zijn grote delen van de inhoud erg interessant vanwege de cultuurhistorische schets, zoals hoofdstuk 2 (‘Beelden van kinderen, moeders en kinderopvang’) en verwant daaraan hoofdstuk 6 (‘Moeders, ouders en in- en uitsluiting’). Of vanwege de sociaal-culturele schets, zoals in hoofdstuk 9 (‘Pedagogiek van diversiteit’). Voor lezers en studenten die behoefte hebben aan een goed overzicht over voorschoolse voorzieningen in de context van Europees beleid is hoofdstuk 12 een aanrader.
Gespleten systeem
De inhoud is uitgebreid, maar ook sterk ingekaderd: het gaat om jonge kinderen. De nadruk ligt in dit handboek op de kinderopvang en als Vandenbroeckschrijft over de Vlaamse kleuterschool (die er is voor kinderen van 2,5 jaar tot 6 jaar) dan heeft hij vooral de jongste kleuters daarbij in gedachten. Dat behoeft uitleg. In Vlaanderen is er een ‘split system’ van de voorschoolse voorzieningen. Er is de kinderopvang, gastouders en ‘groepsopvang’, wat wij in Nederland kinderdagverblijven noemen. Deze voorzieningen vallen onder het ministerie van Gezin en Welzijn. En er is de kleuterschool, die valt onder het ministerie van Onderwijs. Dat gespleten systeem leidt tot grote verschillen in bijvoorbeeld de groepsgrootte en de kwalificaties van de leerkrachten, betoogt Vandenbroecke. En juist in die verschillen schuilt de disclaimer van dit boek: het is volgens de auteur eigenlijk heel moeilijk om te spreken over ‘dé voorschoolse voorzieningen’, of ‘dé voorschoolse pedagogiek’ in Vlaanderen.
Aanrader?
Je kunt je afvragen of dit boek, vanwege de Vlaamse context, wel interessant is voor de Nederlandse voorschoolse professional of student. Gelukkig is een flink deel van de inhoud algemeen genoeg om er, als je interesse hebt in voorschoolse voorzieningen voor jonge kinderen, doorheen te gaan en er je voordeel mee te doen. Dus ja, het boek is relevant en een bron van kennis.
Iets lastiger is het om goed mee te krijgen over welke aspecten de schrijver kritisch is en zich wil uiten. Vandenbroeck schrijft dat de ambitie van zijn boek is om te laten zien ‘dat wat wij als evident beschouwen, niet zo evident is’. Het onderzoeken van de evidentie en die vervolgens te duiden en erop te bespiegelen, is hem duidelijk op het lijf geschreven. Het lastige zit hem erin dat het ‘betoog’, dat onmiskenbaar in het boek zit, op de een of andere manier ‘gesloten’ overkomt. Het is moeilijk om door het lezen heen, je een mening te vormen van wat je er nou zèlf van vindt. Dat is een kwestie van de inhoud ‘herkauwen’ en dan speelt de Vlaamse context wel een complicerende rol.
Prof. dr. Michel Vandenbroeck is sociaal pedagoog en als hoofddocent gezinspedagogiek verbonden aan de Vakgroep Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek van de Universiteit Gent. Zijn onderzoek gaat over voorschoolse voorzieningen, opvoedingsondersteuning en gezinsbeleid, met een bijzondere aandacht voor contexten van diversiteit.
Betsy van der Grift is auteur en adviseur kinderopvang en onderwijs.
bron : vakbladvroeg