Het is algemeen bekend dat roken tijdens de zwangerschap een negatieve uitwerking heeft op de ontwikkeling van baby‘s. Het is dan ook van belang juist in deze periode het roken uit hun leven te bannen. Op dit vlak gebeurt weliswaar het nodige, maar uit nieuw onderzoek blijkt dat de ondersteuning beter kan.
Ongeveer acht procent van de zwangere vrouwen in Nederland rookt. Bij vrouwen met een lage sociaaleconomische status (SES) is dat zelfs zestien procent. Het nieuwe onderzoek is verricht door gezondheidswetenschapper Stella Weiland. Zij beschrijft hoe de ondersteuning aan zwangere vrouwen die roken te verbeteren is. In het project Samen Stoppen, Samen Sterk is in Noord-Nederland onderzocht hoe deze vrouwen beter bij stoppen met roken konden worden ondersteund. Ook is er al jaren een goede richtlijn van het Trimbos-instituut, getiteld ‘Behandeling bij tabaksverslaving en stoppen met roken ondersteuning bij zwangere vrouwen’ (+ addendum). Verder volgen verloskundigen al sinds 2013 een verplichte training in het stappenplan V-MIS van Trimbos.
Afwijzend vingertje blokkeert
Uit het onderzoek van Weiland blijkt dat veel verloskundigen het onderwerp lastig vinden en over onvoldoende kennis beschikken. Ook vonden sommige vrouwen dat de verloskundige een oordelende houding had. Ze voelden zich de les gelezen. “Een wijzend vingertje zorgt juist voor een blokkade in het gesprek”, aldus Weiland. “Dat is ook meteen één van onze aanbevelingen: ga open het gesprek in, als gelijken tegenover elkaar. Je kunt bijvoorbeeld vragen: ‘Hoe kan ik jou het beste ondersteunen bij stoppen met roken?’. En als er veel weerstand zit, vraag dan of je er later op terug mag komen.” Motiverende gespreksvoering is waar het volgens Weiland op aan komt. Wie daar meer over wil leren, raadt ze de
training ‘Rookvrije Start’ van het Trimbos-instituut aan.
Verslavingscoach effectief
Daarnaast is de interventie om zwangere vrouwen door te verwijzen naar een coach van Verslavingszorg Noord-Nederland (VNN) geïmplementeerd en geëvalueerd. Hieruit blijkt dat dit een mogelijkheid is om de ondersteuning te verbeteren. Weiland: “Deze coaches zijn in staat breder te kijken en ook de onderliggende stressfactoren te bespreken. De vrouwen vonden het soms wel spannend; verslavingszorg had voor hen een negatieve associatie. Uiteindelijk ervaarden ze hier minder oordeel en een opener gesprekshouding.” 73 vrouwen werden doorverwezen naar een coach verslavingszorg, waarvan er 48 het traject afrondden en 12 stopten met roken, 25% dus. “Dat lijkt weinig, maar is best effectief, vergeleken met wat we weten uit bestaande literatuur.”
Enthousiaste verloskundigen cruciaal
De onderzoekster sluit af met enkele adviezen aan Verloskundige Samenwerkingsverbanden (VSV’s). De eerste en belangrijkste is vooral aan de slag te gaan met een eenduidig beleid rond stoppen met roken, waarvan iedereen binnen het VSV op de hoogte is. Ze zag in dit project dat de uitvoering van stoppen-met-rokenbeleid staat of valt met het enthousiasme van enkele kartrekkers. “De schadelijke gevolgen van roken zijn zo groot, ik hoop dat mijn onderzoek meer verloskundigen enthousiast maakt. Alle kennis, middelen en training zijn voorhanden bij het Trimbos-instituut en zij willen je graag ondersteunen.”
Improving smoking cessation support for pregnant women’
Bron: kennispoort-verloskunde.nl / vakbladvroeg