Kinderen goed leren slapen kan een flinke uitdaging zijn. Maar wel heel belangrijk. Ongezonde slaap op jonge leeftijd is namelijk een complex gezondheidsprobleem, zo blijkt uit recent promotieonderzoek. Het onderzoek toont aan dat kinderslaap wordt beïnvloed door een grote variatie aan determinanten.
Dit betekent dat ondersteuning om een aanpak vraagt die verder reikt dan alleen het domein van de publieke volksgezondheid. Een blauwdruk van de gemeente Amsterdam, landelijk inzetbaar, biedt hiertoe handvatten.
Laura Belmon (GGD Amsterdam, Amsterdam UMC) onderzocht de slaapgezondheid bij kinderen. Het accent lag hoe ouders, professionals en de gemeente hierin een rol kunnen spelen. In haar onderzoek vatte ze literatuur samen over factoren die slapen bij kinderen van 4 tot 12 jaar beïnvloeden. Vervolgens heeft ze aan kinderen, ouders en professionals gevraagd wat volgens hen de belangrijkste factoren zijn voor ongezond slapen bij kinderen. Laura: ‘De resultaten lieten samen zien dat er meerdere factoren zijn waar een kind zelf, of de ouder, geen invloed op heeft. Dit betekent dat we de omgeving meer ondersteunend moeten maken, zodat het makkelijker wordt om gezonde slaapgewoonten uit te voeren.’
Integraal gezondheidsbeleid
Voor echte impact moet je dus het hele systeem aanpakken. Dit kan met een ‘Health in All Policies’-aanpak (HiAP) ofwel integraal gezondheidsbeleid. Dat houdt in dat je gezondheidsbevordering en de onderliggende factoren niet alleen inbedt in de publieke gezondheids- en zorgsector, maar ook in andere sectoren, zoals de onderwijssector en burgerparticipatiesector. ‘Om een voorbeeld te noemen: gezinnen die in armoede leven, hebben vaak last van stress. Door de spanningen in het gezin slapen sommige kinderen mogelijk minder goed. Dan kun je je richten op stressreductie in het gezin, bijvoorbeeld als aanvulling op de inkomensondersteuning van de gemeente, met als doel de slaap van kinderen te verbeteren. Maar dat is slechts één aspect in het systeem.’
Project Gezond Slapen
Gezond Slapen is één van de eerste projecten op het gebied van gezond slapen onder kinderen in de sector publieke gezondheid. Doel was om een interventie te ontwikkelen om gezond slapen te stimuleren onder kinderen van 4 tot 12 jaar. Zo’n interventie moet dus verschillende factoren meenemen – zoals psychosociale factoren, omgevingsfactoren. En het moet verschillende omgevingsniveaus betrekken, zoals organisaties, beleid, de wijk. ‘Met Gezond Slapen hebben we een blauwdruk ontwikkeld waarmee de gemeente Amsterdam de acties voor beleid en praktijk verder uit kan werken. Met zo’n aanpak begeleid je mensen in de verschillende beleidssectoren bij het onderzoeken, ontwikkelen en implementeren van acties, in samenwerking met relevante lokale stakeholders. Dit kan ook breder zijn dan alleen slaap, want de onderliggende factoren van gezond gedrag, zoals bewegen en voeding, overlappen vaak. Andere gemeenten kunnen deze blauwdruk gebruiken als handvat voor het opzetten van een integraal gezondheidsbeleid op dit thema. En deze vervolgens aanpassen naar de eigen context.’ Ze stelt dat deze blauwdruk gezondheidsbevorderaars ook helpt als methode bij het onderzoeken van een gezondheidsprobleem. ‘Uniek is dat we Intervention Mapping hebben gecombineerd met het perspectief van integraal gezondheidsbeleid.’
Oog voor totale gezondheidspatroon
Laura vindt dat de samenwerking tussen beleid, praktijk en wetenschap continu versterkt moet worden. ‘Deze drie domeinen hebben elkaar allemaal nodig en kunnen van elkaars expertise gebruik maken. Ik zie heel veel voordelen in een goede samenwerking tussen deze drie pijlers. Dat geldt ook voor de combinatie van de verschillende gezondheidsgedragingen voeding, sport en beweging en slaap: we moeten meer naar het geheel kijken. Gelukkig wordt slaap steeds meer gezien als een essentieel onderdeel van het totale gezondheidspatroon.’
Bron: vumc.nl en vakbladvroeg